Algemeen

“Acus” betekent naald en “puncture” betekent prikken. Dus letterlijk betekent acupunctuur prikken met een naald. De denkmodellen achter de acupunctuur zijn de laatste jaren sterk veranderd. De Oude Chinezen hadden het idee dat acupunctuur vooral werkzaam zou zijn via correctie van het energiesysteem. Dit energiesysteem was opgebouwd uit meridianen. Tot nu toe is het echter nooit gelukt om deze meridianen en energie wetenschappelijk aan te tonen. Toch werkt acupunctuur! Steeds meer wetenschappelijk onderzoek toont aan dat acupunctuur klachten duidelijk vermindert. De laatste jaren komt er ook steeds meer zicht op hoe dat dan werkt. Acupunctuur blijkt vooral invloed uit te oefenen op het zenuwstelsel. Doordat er steeds betere onderzoeksmogelijkheden komen, krijgen we meer inzicht in de werkingsmechanismen van acupunctuur. Met name het functioneel MRI onderzoek heeft veel extra informatie verschaft. We kunnen met deze methode zichtbaar maken wat acupunctuur doet in onze hersenen. In onderstaande figuur kun je links een opname zien van de hersenen tijdens een aangebrachte pijnprikkel. In de rechter opname is de zelfde pijnprikkel te zien in combinatie met acupunctuur. Duidelijk is te zien dat de verkleuring veel minder is. Acupunctuur dempt dus op hersenniveau de pijnprikkel.

fMRI opname van pijnprikkel

fMRI opname van dezelfde pijnprikkel + acupunctuur

Op basis van recente wetenschappelijke inzichten kunnen we de effecten van acupunctuur opdelen in drie niveau’s:

a. Centrale effecten
De voornaamste effecten van acupunctuur vinden plaats in onze hersenen. Er zijn een aantal structuren (Thalamus, Hypothalamus en Hypofyse) die een belangrijke rol spelen. Deze structuren zijn verantwoordelijk voor allerlei zelfregulatie processen in ons lichaam. Deze processen samen noemen we ook wel homeostase. Zo zorgt de homeostase voor een constante temperatuur, het regelt onze spijsvertering, de ademhaling, het kloppen van het hart en het functioneren van onze afweer. Uit fMRI-onderzoek weten we dat het prikken van sommige acupunctuurpunten vooral deze structuren activeert en daarmee de homeostase gunstig beïnvloedt. Deze punten noemen we dan ook wel Homeostatische Acupunctuurpunten.  Ziekte ontstaat wanneer de homeostase van ons lichaam afneemt. Bij onderzoek vinden we dan relatief veel pijnlijke Homeostatische Acupunctuurpunten.

De verdeling van Homeostatische Acupunctuurpunten over het lichaam

b. Segmentale effecten
Andere punten hebben vooral hun effect in het ruggenmerg. Deze punten liggen aan weerszijden van de wervelkolom. Men noemt ze Paravertebrale Acupunctuurpunten. Het prikken van deze punten zorgt ervoor dat pijnsignalen in het ruggenmerg geremd worden zodat je minder pijn ervaart. Ze ontspannen via het ruggenmerg ook de spieren langs de wervelkolom en het glad spierweefsel in organen (bijvoorbeeld darmen en longen)

c. Locale effecten
Acupunctuur kan ook diverse lokale effecten hebben. Zo geeft een prik in een gespannen spier een snelle daling van spierspanning of kan het ontstekingsactiviteit remmen. Deze punten worden Symptomatische Acupunctuurpunten genoemd.

Het prikken van een symptomatisch punt in de enkel

Het Onderzoek

Voordat een acupunctuurbehandeling plaats kan vinden zal er eerst een uitgebreid vraaggesprek (anamnese) plaats vinden. Dit is niet anders dan bij gewone fysiotherapie. In de acupunctuur gaan we wel dieper in op verbanden tussen bepaalde klachten. Ook het daaropvolgend lichamelijk onderzoek is ook niet duidelijk anders. Er wordt onderzocht  of gewrichten en spieren goed functioneren. Het grote verschil tussen fysiotherapie en acupunctuur is dat we uitgaan van een grotere samenhang van verschillende lichaamsregio’s. Hierdoor onderzoeken we bijvoorbeeld bij nekklachten ook het bekken of bij astma de nekwervels. Op basis hiervan wordt een behandelplan opgesteld en wordt ingeschat hoeveel behandelingen u nodig heeft. Uit onderzoek is komen vast te staan dat niet iedereen hetzelfde reageert op een acupunctuurbehandeling. Voor het gemak verdelen we de reactiepatronen in vier groepen:

A. Deze groep vormt ongeveer 28% van de patiënten. Na twee behandelingen is er een duidelijke afname van klachten. Na behandeling duur het jaren voordat klachten ooit terugkeren

B. Deze groep vormt ongeveer 34% van de patiënten. Na ongeveer vier behandelingen nemen de klachten af. Het duurt maanden tot jaren voordat klachten terugkomen

C. Deze groep vormt ongeveer 30% van de patiënten. Na ongeveer zes behandelingen nemen de klachten af. Het duurt weken tot maanden voor ze terugkeren.

D. Deze groep vormt ongeveer 8% van de patiënten. Het duurt meer dan 8 behandelingen voordat de klachten afnemen. Binnen dagen tot weken komen ze weer terug.

Deze laatste groep is minder geschikt voor acupunctuur vanwege de beperkte effecten. Bij het lichamelijk onderzoek kunnen we mensen vooraf indelen bij een van de vier groepen. Dit geeft een goede voorspelling van het te verwachten aantal behandelingen.

De Behandeling

 

Nadat het lichamelijk onderzoek heeft plaats gevonden wordt gestart met de acupunctuurbehandeling. Er worden ongeveer 4 tot 10 naalden geprikt. Dit is volledig pijnloos. De naalden die worden gebruikt in de acupunctuur zij zo dun dat de prik nauwelijks gevoeld wordt. Bij pijnklachten wordt meestal gebruik gemaakt van elektrostimulatie. Er wordt via een kabeltje een elektrisch stroompje op de naalden gezet. Dit geeft een licht kriebelend gevoel en is ook niet pijnlijk. Onderzoek heeft aangetoond dat het effect van elektro-acupunctuur veel sneller is dan acupunctuur zonder elektrostimulatie. Een behandeling duurt ongeveer dertig tot veertig minuten.

De behandeling van de knie

Ooracupunctuur

Tegenwoordig wordt vaak gebruik gemaakt van ooracupunctuur.

De reden hiervan is dat het oor zowel “beeldscherm” als “muis” van de “computer” is. Met andere woorden; men kan snel zien wat er mis is met de regelsystemen in onze hersenen en het probleem direct corrigeren.

In het oor is via reflexsystemen het hele lichaam afgebeeld. Is er bijvoorbeeld sprake van pijn in de schouder kan men in het oor een elektrische verandering meten ter hoogte van de schouder. Is er geen probleem in de schouder blijft hetzelfde punt inactief. Door het actieve punt te behandelen met een acupunctuurnaald verminderd via dezelfde reflexsystemen de pijn in de schouder. Verder kan men een gevonden punt behandelen via laserstimulatie of een magneet.

                    

Behalve dat meetbaar is welk acupunctuurpunt het meest geschikt is, kun je bijvoorbeeld ook meten of bepaalde voedingsmiddelen ongeschikt zijn of dat bepaalde homeopathische geneesmiddelen of vitaminepreparaten een gunstig effect hebben op een aandoening. Met de metingen vanuit de ooracupunctuur kun je dus bijzonder nauwkeurig diagnosticeren en zeer doelgericht behandelen. Voor dit soort metingen maakt men gebruik van geavanceerde (frequentie)laser apparatuur en een polssignaal (het zogenaamde VAS of RAC).

Klachten bij kinderen worden zelden behandeld door het prikken van naalden.

Acupunctuur en kinderen

Bij kinderen kunnen acupunctuurpunten behandeld worden met de hand of de duimen. Dit noemt men dan acupressuur. De effecten zijn net zo goed als die van acupunctuur. Meestal reageren kinderen sneller op een behandeling dan volwassenen. Ook acupressuur is volledig pijnloos.

Acupunctuur en Wetenschap

Sinds ruim 30 jaar wordt veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit en de veiligheid van acupunctuur. In veel toonaangevende tijdschriften verschijnen de laatste jaren goede overzichtsartikelen over het belang en de waarde van de acupunctuur. Sinds ruim tien jaar wordt ook steeds meer onderzoek gedaan met moderne biochemische en beeldvormende technieken.

De toename van het wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van acupunctuur heeft er de laatste jaar toe geleid dat acupunctuur steeds meer geaccepteerd wordt door huisartsen, specialisten en ziektekostenverzekeraars.
Al dat onderzoek duidt erop, dat er een serie aandoeningen en symptomen zijn waarbij acupunctuur goed ingezet kan worden.

Waarvoor acupunctuur?

De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) te Geneve heeft in 1979 een lijst opgesteld van indicatiegebieden voor acupunctuurbehandeling. Aangevuld met uit de praktijk gebleken goede resultaten, blijkt acupunctuur effectief te zijn bij de behandeling van o.a.:

luchtwegen 
chronische verkoudheden, griep
bijholteontsteking, keelpijnen
chronische bronchitis, CARA
allergie (bijvoorbeeld hooikoorts)

spijsverteringsstelsel 
slokdarmkrampen
maagslijmvliesontsteking
ontstekingen aan de dunne en dikke darm, aambeien
spastische dikke darm
obstipatie/ diarree

bewegingsapparaat 
spier- en gewrichtspijn
artrose
whiplash
tenniselleboog
schouderpijn
nekklachten
spierspanninghoofdpijn
knieklachten
aspecifieke lage rugklachten
rugpijnen na Herniaoperatie
slappe / spastische verlammingen: bijvoorbeeld na hersenbloeding, kinderverlamming
Guillain-Barré
Sudeckse dystrofie (CRPS-I)

hormonaal 
menstruatiestoornissen, premenstruele pijnen.
menopausale klachten (opvliegers)

urinewegen en geslachtsorganen 
bedplassen
blaasontsteking
prostaathypertrofie/ prostatitis
bepaalde vruchtbaarheidsstoornissen en IVF-ondersteuning

overige 
vermoeidheid (zowel geestelijk als lichamelijk)
slaapstoornissen , afvalprogramma´s, stoppen met roken
psychische instabiliteit, depressie, nervositeit, fobieën
kiespijn na het trekken, tandvleesontstekingen
migraine
syndroom van Menière, oor suizen
aangezichtspijnen, facialis parese

Opgemerkt dient te worden dat bij bepaalde aandoeningen waarbij (reeds) anatomische veranderingen zijn opgetreden zoals deformaties bij reumatoïde artritis de acupunctuur niet kan genezen, wel kan het functionele verbetering en pijnverlichting teweeg brengen. Bij aanwezigheid van ernstiger pijnen kan acupunctuur het gebruik van medicamenteuze pijnstillers reduceren tot hoeveelheden die op zich geen bijwerkingen veroorzaken. Vermindering van medicijngebruik dient te allen tijde plaats te vinden onder medisch toezicht.